Σχέδια μαθήματος

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ανέπτυξα είχε θέμα «Ανακυκλώνοντας δημιουργικά κάνοντας χρήσιμα τα άχρηστα υλικά». Σκοπός ήταν να κατανοήσουν οι μαθητές την διαδικασία της ανακύκλωσης και την χρησιμότητα αυτής μέσα από τη βιωματική μάθηση. Για να επιτευχθεί αυτό  έδωσα έμφαση σε δραστηριότητες που ως στόχο είχαν την ενεργητική εμπλοκή των μαθητών με την διαδικασία της ανακύκλωσης με τρόπο ευχάριστο και ελκυστικό αρχίζοντας με μικρά βήματα μέσα από την τάξη μας. Η εικαστική και θεατρική έκφραση όπως και η συμμετοχή των γονιών αποτέλεσαν βασικούς άξονες του προγράμματος. Τα παιδιά εκφράστηκαν δημιουργικά βρίσκοντας τρόπους για να μετατρέψουμε άχρηστα υλικά που υπήρχαν στο περιβάλλον τους σε χρήσιμα αντικείμενα με πρακτικό και αισθητικό αποτέλεσμα.

Στο πλαίσιο αυτό οι μαθητές εργάστηκαν ομαδικά σε ένα καλλιτεχνικό εργαστήρι ανακύκλωσης, το οποίο ονομάστηκε «Μικροί Ανακυκλωσούληδες εν δράσει», προκειμένου να φτιάξουν δημιουργίες από πλαστικά μπουκάλια, παλιές εφημερίδες, κουτιά παπουτσιών, κεσεδάκια από γιαούρτι, αλουμινένια κουτιά και άλλα ανακυκλώσιμα υλικά. Το καλλιτεχνικό εργαστήρι αποτέλεσε σημαντική παράμετρο του  γενικότερου προγράμματος όπως επίσης και η θεατρική έκφραση. Για τους γονείς σχεδιάστηκε μια συνάντηση ενημέρωσης για το πρόγραμμα όπου ενημερώθηκαν για το σκοπό και τους στόχους του προγράμματος και ένα εργαστήριο εικαστικής δημιουργίας με θέμα «Δημιουργώ μαζί με το παιδί μου χρησιμοποιώντας ανακυκλώσιμα υλικά».

Στη συνέχεια το αρχικό πρόγραμμα με τίτλο «Ανακυκλώνοντας δημιουργικά κάνοντας χρήσιμα τα άχρηστα υλικά» επεκτάθηκε περισσότερο αφού το σχολείο εντάχθηκε στο πρόγραμμα «Ζωή χωρίς σκουπίδια» που απευθύνονταν σε σχολεία απ’ όλη την Ελλάδα. Στις αρχικές δραστηριότητες προστέθηκαν, λοιπόν, και οι δραστηριότητες του συγκεκριμένου προγράμματος οι οποίες λειτούργησαν συμπληρωματικά στις αρχικές δραστηριότητες που είχα σχεδιάσει με βάσει τις προτάσεις των μαθητών  και έτσι στο τέλος δημιουργήθηκε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα όσον αφορά την σημασία της ανακύκλωσης για το περιβάλλον και τη ζωή μας. Παρακάτω ακολουθεί αναλυτική περιγραφή του προγράμματος το οποίο ακολουθεί τις τέσσερεις φάσεις ενός σχεδίου εργασίας: Αφόρμηση, σχεδιασμός, διεξαγωγή και αξιολόγηση δραστηριοτήτων.

Αφόρμηση: Κάποια σκουπίδια που βρήκαν οι μαθητές στην άκρη του δρόμου κατά την προσέλευσή τους στο σχολείο μια μέρα έδωσαν την αφορμή για μια εκτενή συζήτηση για τα σκουπίδια και τη μόλυνση του περιβάλλοντος καθώς και τη διαδικασία αποσυμφόρησης του πλανήτη από τον τεράστιο όγκο σκουπιδιών που δέχεται καθημερινά κάθε γωνιά του.

Στη συνέχεια διερευνήθηκαν με κατάλληλες ερωτήσεις οι γνώσεις των μαθητών για το θέμα και έπειτα ζητήθηκαν οι προτάσεις τους για να γνωρίσουμε καλύτερα τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τον παραγόμενο όγκο των σκουπιδιών και του τρόπου για να τις μειώσουμε.

Οι προτάσεις των μαθητών:  Να διαβάσουμε βιβλία για την ανακύκλωση, να τραγουδήσουμε τραγούδια, να φτιάξουμε κάδους ανακύκλωσης στη τάξη μας, να παίξουμε παιχνίδια, να παίξουμε κουκλοθέατρο, να στείλουμε γράμμα στο δήμαρχο, να ενημερώσουμε τους γονείς μας, να φτιάξουμε κατασκευές με υλικά που ανακυκλώνονται, να φτιάξουμε οικολογικές τσάντες, να στείλουμε το δικό μας μήνυμα γα την ανακύκλωση μέσα από τη δική μας αφίσα, να αναζητήσουμε πληροφορίες στον ηλεκτρονικό υπολογιστή, να ζωγραφίσουμε.

Σχεδιασμός δραστηριοτήτων: Οι προτάσεις των μαθητών μετασχηματίστηκαν σε δραστηριότητες σύμφωνες με τους στόχους του αναλυτικού προγράμματος. Οι δραστηριότητες κάλυψαν όλα τα πεδία του αναλυτικού προγράμματος: Γλώσσα (προφορική επικοινωνία, ανάγνωση, γραφή και γραπτή έκφραση), μαθηματικά, φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, εικαστικά, δραματική τέχνη, μουσική και φυσική αγωγή, πληροφορική.

Διεξαγωγή δραστηριοτήτων: Οι δραστηριότητες που διεξήχθησαν ήταν συνοπτικά κατά πεδίο οι ακόλουθες:

Γλώσσα (προφορική επικοινωνία, ανάγνωση, γραφή και γραπτή έκφραση)

• Συζήτηση για τα σκουπίδια και την μόλυνση του περιβάλλοντος. Γιατί οι άνθρωποι παράγουν καθημερινά τόσα πολλά σκουπίδια; Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον όγκο σκουπιδιών; Τι είναι η ανακύκλωση και πως μπορεί να βοηθήσει;
• Συζήτηση για τα υλικά που ανακυκλώνονται. Ποια άλλα υλικά μπορούν να ανακυκλωθούν; (ηλεκτρικές συσκευές, τηγανέλαιο, μπαταρίες κ.τ.λ)
• Διαβάσαμε σχετικά βιβλία
• Ιστορία με εικόνες: Πως γίνεται η ανακύκλωση;
• Ιστορία με εικόνες: Από το δέντρο στο χαρτί
• Ένα σκουπιδάκι μας λέει την ιστορία του
• Φτιάξαμε το αλφαβητάρι της ανακύκλωσης
• Γράψαμε γράμμα στο Δήμαρχο για να μας τοποθετήσει μπλε κάδο ανακύκλωσης κοντά στο σχολείο μας
• Φτιάξαμε την δική μας εφημερίδα για την ανακύκλωση για να ενημερώσουμε τους γονείς μας και την ευρύτερη κοινότητα

• Φτιάξαμε πάπυρο με τους αποδεκτούς τρόπους ανακύκλωσης

• Επεξεργαστήκαμε και ζωγραφίσαμε το δικό μας  ποίημα «Ο μπλε κάδος»

Μαθηματικά

• Διακρίναμε από διάφορες εικόνες εκτυπωμένες τα ανακυκλώσιμα από τα μη ανακυκλώσιμα υλικά.
• Ταξινομήσαμε τα ανακυκλώσιμα υλικά σε πλαστικό, χαρτί, αλουμίνιο και γυαλί
• Φτιάξαμε πίνακα διπλής εισόδου με τα υλικά που μπαίνουν στον μπλε κάδο
• Φτιάξαμε επιτραπέζιο παιχνίδι: Την τρίλιζα της ανακύκλωσης

Ανθρωπογενές και φυσικό περιβάλλον

• Δημιουργήσαμε τη δική μας γωνιά ανακύκλωσης μέσα στην τάξη μας με τέσσερεις κάδους ανακύκλωσης από χάρτινα κιβώτια

• Φυτέψαμε λουλούδια σε ζαρτινιέρες από παλιά λάστιχα αυτοκινήτων
• Φτιάξαμε το δικό μας οργανικό λίπασμα από φλούδες φρούτων, υπολείμματα τροφών, ξερά φύλλα και χώμα
• Φτιάξαμε το δικό μας χαρτί από παλιές εφημερίδες
• Επισκεφθήκαμε το πλησιέστερο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και παρακολουθήσαμε εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα την ανακύκλωση
• Πραγματοποιήσαμε εκδήλωση στο τέλος του προγράμματος με θέμα «Ελάτε να σας γνωρίσουμε την ανακύκλωση»

Εικαστικά, δραματική τέχνη, μουσική και φυσική αγωγή

• Δημιουργήσαμε το δικό μας μικρό καλλιτεχνικό εργαστήρι «Οι μικροί Ανακυκλωσούληδες εν δράσει» και φτιάξαμε:

• Μολυβοθήκες βάτραχους από ρολά χαρτί υγείας
• Μολυβοθήκες από πλαστικά μπουκάλια
• Μολυβοθήκες από αλουμινένια ρολά
• Κουτιά αποθήκευσης υλικών από κουτιά παπουτσιών με τη μέθοδο decoupage
• Διακοσμητικές πεταλούδες από μικρά μπουκάλια νερού
• Κολλάζ με γλάστρες από ποτήρια φελιζόλ για καφέ και λουλούδια από χάρτινες θήκες για κεκάκια
• Πρωτομαγιάτικο στεφάνι με λουλούδια από πλαστικά μπουκάλια
• Γλαστράκια από μεγάλα κεσεδάκια γιαουρτιού
• Κηροπήγια από παλιά CD
• Ανθοδοχεία από παλιά γυάλινα βάζα
• Καδράκια για τη γιορτή της μητέρας από καπάκια μπουκαλιών
• Πάνινες τσάντες ανακύκλωσης πάνω στις οποίες ζωγραφίσαμε το δικό μας μήνυμα για την ανακύκλωση

·         Πραγματοποιήσαμε εικαστικό εργαστήρι για γονείς με θέμα «Δημιουργώ μαζί με το παιδί μου χρησιμοποιώντας ανακυκλώσιμα υλικά» φτιάχνοντας χριστουγεννιάτικα διακοσμητικά και κηροπήγια

• Δημιουργήσαμε αφίσα το δικό μας μήνυμα για την ανακύκλωση «Ανακουφίστε τον πλανήτη από τα σκουπίδια, κάντε  τώρα ανακύκλωση»

• Τραγουδήσαμε τραγούδια: «Κάνε ανακύκλωση

κι εσύ», «Η σακούλα»

• Φτιάξαμε κούκλες από ανακυκλώσιμα υλικά και παίξαμε το δικό μας θεατρικό στο κουκλοθέατρο «Η νεράιδα Ανακυκλωσούλα στη Σκουπιδούπολη»

• Παίξαμε στην αυλή μπόουλινκγ με πλαστικά μπουκάλια και αλουμινένια κουτάκια αναψυκτικών

Πληροφορική

• Αναζητήσαμε πληροφορίες και εικόνες στο Internet για την ανακύκλωση
• Παρακολουθήσαμε βιντεάκια στο youtube για την διαδικασία της ανακύκλωσης
• Ζωγραφίσαμε στο πρόγραμμα Paint το σήμα της ανακύκλωσης

• Δημιουργήσαμε τις προσκλήσεις για την εκδήλωση λήξης του προγράμματος με εικόνες που έχουμε ζωγραφίσει και περάσει στο scanner

Αξιολόγηση του προγράμματος (Μαθητές)

Όσον αφορά τα παιδιά, αρχικά και πριν τον σχεδιασμό του συγκεκριμένου σχεδίου εργασίας, χρησιμοποίησα την διαγνωστική αξιολόγηση προκειμένου να διαπιστώσω τι γνώριζαν τα παιδιά για την ανακύκλωση. Οι δραστηριότητες αποτέλεσαν επιλογή των μαθητών και σχεδιάστηκαν με τρόπο που προωθεί την ομαδικότητα και συνεργατικότητα τους έτσι ώστε όλοι να κατανοήσουν ότι μαζί μπορούν να καταφέρουν σπουδαία πράγματα. Σε όλες τις δραστηριότητες των διάφορων θεματικών ενοτήτων (γλώσσα, μαθηματικά, φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, δημιουργία και έκφραση, πληροφορική) παρακολούθησα στενά την πορεία εκτέλεσης τους για να δω αν όλα τα παιδιά μπορούσαν να κατανοήσουν τι τους ζητούσαμε κάθε φορά να κάνουν, αν μπορούσαν στην πράξη να δουλέψουν ομαδικά, αν αντιμετώπισαν προβλήματα και ποιάς υφής ήταν αυτά και αν τελικά η δραστηριότητα ανταποκρινόταν στο επίπεδο των γνωστικών τους ικανοτήτων. Επιπλέον εφάρμοσα την αυθεντική αξιολόγηση προκειμένου να αξιολογήσω την πορεία της μάθησης των παιδιών και τις αλλαγές που συνέβησαν κυρίως στο γνωστικό επίπεδο και σε επίπεδο στάσεων.  Χρησιμοποίησα για το λόγο αυτό τόσο το portfolio όσο και το e-portfolio. Επιλεγμένα δείγματα από τη δουλειά που είχε γίνει μέσα στην τάξη (εργασίες, κατασκευές και έργα τέχνης) τοποθετήθηκαν από τα παιδιά μέσα στον προσωπικό τους φάκελο (portfolio). Επίσης δημιουργήθηκε από εμένα  σε συνεργασία με τα παιδιά και ένα μικρό e-portfolio (ψηφιακός φάκελος εργασιών) όπου μέσα τοποθετήθηκαν κυρίως ψηφιακές φωτογραφίες, βίντεο, ζωγραφιές που επέλεξαν τα ίδια, η αφίσα για την ανακύκλωση και ένα δείγμα από τις προσκλήσεις για την εκδήλωση λήξης του προγράμματος.  Μέσα από τις δυο μορφές αξιολόγησης διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά απέκτησαν νέες γνώσεις και άλλαξαν τη στάση τους όσον αφορά την αντιμετώπιση του σοβαρού προβλήματος για τον πλανήτη μας που είναι η υπερβολική συσσώρευση σκουπιδιών. Μάλιστα με το δικό τους τρόπο μεταβίβασαν τις πληροφορίες που έμαθαν και στους γονείς τους ευαισθητοποιώντας τους αισθητά στο θέμα της ανακύκλωσης.