Σχέδια μαθήματος

Το 5^ο Νηπιαγωγείο Φαρσάλων δημιούργησε και υλοποίησε το σχέδιο «Lifeboats full of hopes» στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Erasmus+, Βασική Δράση 2-Στρατηγικές Συμπράξεις Αποκλειστικά μεταξύ σχολείων.

Συντονιστής της σύμπραξης ήταν το 5^ο Νηπιαγωγείο Φαρσάλων, με εταίρους το 2^ο Γυμνάσιο Φαρσάλων και άλλα 5 Δημοτικά και Γυμνάσια από την Εσθονία, την Πορτογαλία, την Ολλανδία, την Πολωνία και την Κύπρο.

Σκοπός του σχεδίου ήταν η ανάπτυξη και η καλλιέργεια διαπολιτισμικών ικανοτήτων των μαθητών και των εκπαιδευτικών, η καλλιέργεια θετικών στάσεων απέναντι στην πολιτισμική ποικιλία και ιδιαίτερα απέναντι στους πρόσφυγες, η προώθηση της ανεκτικότητας, η πρόληψη του ρατσισμού στο σχολείο καθώς και η ενδυνάμωση και προαγωγή της κοινωνικής ένταξης όλων ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, καταγωγής, εθνικότητας ή θρησκείας.

Τα τελευταία χρόνια, λόγω ιστορικών-πολιτικών συγκυριών όπως ο πόλεμος υπάρχει μεγάλη εισροή προσφύγων στην Ευρώπη. Προκειμένου οι άνθρωποι αυτοί να γίνουν αποδεκτοί και να κατορθώσουν να ενσωματωθούν χωρίς όμως να αφομοιωθούν στη νέα τους πατρίδα, η κοινωνία και ιδιαίτερα η εκπαιδευτική κοινότητα οφείλει να βοηθήσει τα μέλη της να αποκτήσουν τις απαραίτητες ικανότητες. Το ζητούμενο είναι η διαπολιτισμικότητα δηλαδή η καλλιέργεια της νοοτροπίας για αποδοχή της διαφορετικότητας και συνεπώς για μείωση των κοινωνικών, φυλετικών, θρησκευτικών και άλλων ανισοτήτων. Οι βασικές αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης όπως αυτές ορίζονται από τον Helmut Essinger ( Μάρκου, 1995) είναι η ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, η διευκόλυνση της επικοινωνίας, η καταπολέμηση του ρατσισμού και του εθνικιστικού τρόπου σκέψης, η καλλιέργεια ευαισθησίας, η αλληλεγγύη, η συνεργασία, η ενσυναίσθηση, η εκπαίδευση για διαπολιτισμικό σεβασμό, η εκπαίδευση για την ειρήνη. Η διαπολιτισμική εκπαίδευση  βοηθά στο να γίνεται αποδεκτή και σεβαστή η διαφορετικότητα και να αναγνωρίζεται η κουλτούρα του άλλου. Συμβάλλει στην αξιοποίηση των επιμέρους πολιτισμών χωρίς να δημιουργούνται στερεότυπα, προκαταλήψεις, κοινωνικές και κάθε είδους ανισότητες. Έτσι υπάρχει ειρήνη στους λαούς (Δαμανάκης,1989, Γκότοβος, 2002).

Στο σχέδιο «Lifeboats full of hopes» συνεργάστηκαν μαθητές και εκπαιδευτικοί από τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο) αλληλεπιδρώντας για την επίτευξη κοινών στόχων. Μέσα σε ένα κλίμα επικοινωνίας, αμοιβαίας βοήθειας, αμοιβαίου επηρεασμού, ανάληψης πρωτοβουλιών, προσφοράς γνώσεων και πληροφοριών και ανταλλαγής υλικού, οδηγήθηκαν στην επίτευξη μαθησιακών αποτελεσμάτων υψηλής ποιότητας.  Πραγματοποιήθηκαν τοπικές δραστηριότητες σε όλα τα εταιρικά σχολεία καθώς και κοινές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια των διεθνικών συναντήσεων, ως εξής:

• Η εισαγωγή των συμμετεχόντων στο  θέμα (προσφυγικό ζήτημα, ανισότητες) έγινε μέσω του καταιγισμού ιδεών (brainstorming). Οι μαθητές, με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, πραγματοποίησαν έρευνα μελετώντας ποικίλο υλικό όπως βιβλία, άρθρα, πηγές από το διαδίκτυο. Διαμόρφωσαν τις απόψεις τους οι οποίες ομαδοποιήθηκαν, καταλήγοντας σε ένα παιχνίδι απόψεων(views game) όπου καθένας έπρεπε να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει χρησιμοποιώντας επιχειρήματα κατά τη διάρκεια ενός ανοιχτού διαλόγου. Ο διάλογος αυτός πραγματοποιήθηκε δια ζώσης στο σχολείο Agrupamento de Escolas de Maximinos στην πόλη Braga της Πορτογαλίας. Οι απόψεις και τα επιχειρήματα που αναπτύχθηκαν καταγράφηκαν και εκδόθηκαν με τη μορφή ενός φυλλαδίου(leaflet) το οποίο διανεμήθηκε στη συνέχεια τόσο εντός της σχολικής κοινότητας κάθε εταιρικού σχολείου όσο και στις τοπικές κοινωνίες και φορείς, όπως συλλόγους γονέων, προϊσταμένους και γραφεία εκπαίδευσης, συντονιστές εκπαιδευτικού έργου, δημοτικές αρχές. Οι μαθητές του 5^ου Νηπιαγωγείου Φαρσάλων εργάστηκαν μελετώντας το βιβλίο του Mike Kenny ‘’Το αγόρι με τη βαλίτσα’’, που αναφέρεται στις περιπέτειες ενός προσφυγόπουλου και στον τρόπο που αντιμετωπίστηκε από τον κοινωνικό περίγυρο. Προβληματίστηκαν σχετικά με το θέμα, εξέφρασαν τις απόψεις τους, τις ζωγράφισαν και τις συζήτησαν με τους συμμαθητές τους. Ως συνέχεια της δράσης  πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική εκδρομή στην Αθήνα συνοδεία γονέων. Στο θέατρο ΚΑΠΠΑ παρακολούθησαν την ομώνυμη θεατρική παράσταση ‘’Το αγόρι με τη βαλίτσα’’. Μετά το τέλος της παράστασης συνομίλησαν με τους ηθοποιούς για τη μοναδική εμπειρία που βίωσαν. Κατά την επιστροφή τους στο σχολείο έφτιαξαν τη δική τους βαλίτσα με τα βιώματα, τις εμπειρίες και τα συναισθήματα του ήρωα. Η βαλίτσα ‘’ταξίδεψε’’ και βρήκε θέση στην έκθεση με τίτλο ‘’Τα παραμύθια ζωντανεύουν στο Μουσείο’’ που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο πολιτιστικής κληρονομιάς Μύλος του Παππά στην πόλη της Λάρισας με στόχο να ευαισθητοποιήσει τους επισκέπτες για το προσφυγικό ζήτημα.
• Οι μαθητές μελέτησαν την Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Ειδικότερα οι μαθητές του 5^ου Νηπιαγωγείου Φαρσάλων επέλεξαν αρκετά από αυτά, τα ζωγράφισαν, τα έγραψαν στα Ελληνικά και Αγγλικά και δημιούργησαν το δικό τους βιβλίο. Με τη βοήθεια και καθοδήγηση των εκπαιδευτικών οργάνωσαν γιορτή λήξης της σχολικής χρονιάς με τίτλο ‘’Τα παιδιά έχουν φωνή, έχουν δικαιώματα’’.

Το Γυμνάσιο Σταυρού της Κύπρου έφτιαξε βίντεο με τίτλο Human Rights, το οποίο είναι αναρτημένο στο  You tube: https://www.youtube.com/watch?v=1Dk7p9YGSBU

• Μέσα από τα ‘’ΠΕΡΑΣΜΑΤΑ’’, το βιωματικό παιχνίδι της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, μαθητές και εκπαιδευτικοί βίωσαν μέσω της δραματοποίησης και της αναπαράστασης, τα γεγονότα και τις καταστάσεις που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες  στην προσπάθεια τους να βρουν ένα ασφαλές καταφύγιο. Το 5^ο Νηπιαγωγείο και το 2^ο Γυμνάσιο Φαρσάλων συνεργάστηκαν για τη δράση αυτή με το Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού.
• Χρησιμοποιώντας μεθόδους βιωματικής μάθησης όπως  η παγωμένη εικόνα, η δημιουργική γραφή, η ανίχνευση σκέψης ,οι μαθητές  εργάστηκαν βασιζόμενοι στο βιβλίο της Ελένης Σβορώνου ‘’Σκληρό Καρύδι’’ που εκδόθηκε από την Ύπατη  Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες σε συνεργασία με τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. Η ομάδα κάθε σχολείου-εταίρου έγραψε και εικονογράφησε μια συνέχεια της αρχικής ιστορίας. Δημιουργήθηκε ένα e-book με όλες τις ιστορίες.
• Οι ‘’Μονόλογοι από το Αιγαίο’’, ένα βιβλίο με αληθινές ιστορίες ασυνόδευτων ανήλικων προσφύγων , που γράφτηκαν ως αποτέλεσμα κύκλου βιωματικών εργαστηρίων σε ξενώνες φιλοξενίας στην Αθήνα και στην Πάτρα αποτέλεσαν το έναυσμα για μια σειρά δραστηριοτήτων. Κάθε εταιρικό σχολείο επέλεξε μια ιστορία και την διασκεύασε παρουσιάζοντας την με τη μορφή εικονογραφημένου παραμυθιού. Στην διεθνική συνάντηση στο Γυμνάσιο Σταυρού της Κύπρου κάθε ιστορία πήρε μορφή πάνω σε καμβά αναπαριστώντας ιδέες, συναισθήματα και εμπειρίες που αποκτήθηκαν μέσα από αυτή. 
• Οι μαθητές του 5^ου Νηπιαγωγείου Φαρσάλων ζωγράφισαν αρκετές από τις ιστορίες σε καμβάδες και οργάνωσαν έκθεση στο σχολείο τους. Δύο από τους καμβάδες στάλθηκαν στον 22ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Μαθητικής Δημιουργίας με τίτλο  «Ένα σπίτι μακριά από το σπίτι» που οργανώθηκε από την ‘Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Την ιστορία που επέλεξαν τη διασκεύασαν δίνοντας της τη μορφή εικονογραφημένου παραμυθιού. Το παραμύθι έγινε βίντεο και είναι αναρτημένο στο You tube: https://www.youtube.com/watch?v=hWP8ArE3FHM&t=3s                                          
• Στην τελευταία συνάντηση όλων των εταίρων στα Φάρσαλα, μαθητές και εκπαιδευτικοί συμμετείχαν στην ‘’Πολύχρωμη Μετανάστευση της Πεταλούδας’’ μια παράσταση θεάτρου Forum. Ένα είδος θεάτρου που αναπτύχθηκε στη Λατινική Αμερική σαν μέσο επίλυσης δυσβάσταχτων προβλημάτων της καθημερινής ζωής. Με αφετηρία την προσπάθεια μιας προσφυγοπούλας να φοιτήσει σ’ ένα ελληνικό σχολείο και τα εμπόδια που συνάντησε τέθηκαν ερωτήματα σχετικά με τη θέση και την αντίληψη της αλληλεγγύης, της αποδοχής του «άλλου» και της ξενοφοβίας. Η παράσταση παρουσιάστηκε στο Πολιτιστικό Κέντρο Φαρσάλων με την ευγενική παραχώρηση και χορηγία της δημοτικής αρχής της πόλης.
• Σε κοινό έγγραφο στο Google Drive, έγινε από κάθε σχολείο ένα σύντομο αφιέρωμα στο προσφυγικό ρεύμα της Ευρώπης μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τίτλο Ευρώπη: Μια ήπειρος της προσφυγιάς.
• Από το 5^ο Νηπιαγωγείο Φαρσάλων δημιουργήθηκε μια ταινία με θέμα την προσφυγιά: https://www.youtube.com/watch?v=dDeBJTs4yMk

Όλες οι παραπάνω δράσεις καθώς και πολλές άλλες που πραγματοποιήθηκαν κατά τη  διάρκεια των δύο ετών υλοποίησης του σχεδίου αποτυπώθηκαν με ποικίλους τρόπους και μορφές (βίντεο, ταινία, e-λεξικό, e-books, e-περιοδικό, φυλλάδια, κλπ) και διαδόθηκαν μέσα από το blog του σχεδίου, τις ιστοσελίδες των εταιρικών σχολείων,  τα ΜΜΕ, τις παρουσιάσεις σε σεμινάρια και ημερίδες, τη συμμετοχή σε εκθέσεις και διαγωνισμούς. 

Το σχέδιο ‘’Lifeboats full of hopes” συνδέεται με τον αριθμό 10.REDUCED INEQUALITIES των 17 Παγκόσμιων Στόχων. Η κοινωνική ένταξη  (social inclusion) που συμβάλλει στη μείωση των ανισοτήτων εμπεριέχει τις έννοιες της ισότητας, του σεβασμού, της ανεκτικότητας ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, εθνικότητας, φυλής, καταγωγής, θρησκείας. Οι έννοιες αυτές αποτέλεσαν βασικούς άξονες των στόχων του σχεδίου οι οποίοι, όπως καθορίστηκαν και υλοποιήθηκαν, ήταν οι εξής:

• Να βοηθηθούν μαθητές και εκπαιδευτικοί στην ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης και να ενεργοποιηθούν ώστε να παίρνουν θέση και να δρουν στις κοινωνικές προκλήσεις.
• Να καλλιεργήσουν ηθικές αξίες όπως δικαιοσύνη, ισότητα, ανοχή.
• Να κατανοήσουν την έννοια της διαφορετικότητας και του αποκλεισμού σε συνδυασμό με τις βασικές και καθολικές ανάγκες των παιδιών.
• Να αναπτύξουν ενσυναίσθηση για την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι άνθρωποι που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, έτσι ώστε να τους σέβονται και να αποφεύγουν ξενοφοβικές τάσεις.
• Να γνωρίσουν βασικά ανθρώπινα δικαιώματα και να τα υπερασπίζονται.
• Να γνωρίσουν περισσότερα για τις μορφές υποστήριξης και οργανωμένης δράσης των πολιτών σε τοπικό και διεθνές επίπεδο στο πλαίσιο συνεργασίας με φορείς όπως η UNICEF, η Ύπατη Αρμοστεία του OHE για τους πρόσφυγες, η Διεθνής Αμνηστία και η παγκόσμια οργάνωση για τα δικαιώματα του παιδιού.
• Nα ενδυναμωθούν οι σχέσεις φιλίας μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και της διαμόρφωσης κλίματος συνεργασίας για την αντιμετώπιση κοινών ζητημάτων.
• Να γίνει ανταλλαγή γνώσεων και απόψεων για τις πρακτικές ένταξης και αποδοχής της διαφορετικότητας που εφαρμόζονται σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες.
• Να αναπτυχθούν δεξιότητες αποτελεσματικής αναζήτησης στο διαδίκτυο και επιλογής της κατάλληλης πληροφορίας.
• Να εξασκηθούν οι συμμετέχοντες στην παραγωγή υλικού με τα μέσα που τους προσφέρει η τεχνολογία.

Στο πλαίσιο υλοποίησης του σχεδίου ‘’Lifeboats full of hopes’’, αναπτύχθηκαν συνεργασίες με:

• Τις εκπαιδευτικές κοινότητες κάθε εταιρικού σχολείου της σύμπραξης καθώς και με τους γονείς.
• Άλλα σχολεία εκτός σύμπραξης τα οποία έδειξαν ενδιαφέρον για το σχέδιο και εργάστηκαν εθελοντικά. Το 3^ο Νηπιαγωγείο Φαρσάλων συνεργάστηκε με το 5^ο Νηπιαγωγείο στο Χριστουγεννιάτικο παζάρι Αλληλεγγύης κα Ελπίδας. Στην ίδια δράση συμμετείχαν το 1^ο και 2^ο Γυμνάσιο Φαρσάλων καθώς και το 1^ο και 2^ο Λύκειο Φαρσάλων. 
• Σχολεία της ευρύτερης περιοχής του νομού Λάρισας όπου πραγματοποιήθηκαν από κοινού εκδηλώσεις και εκθέσεις (κυρίως για λόγους διάδοσης), που οργανώθηκαν από την αρμόδια Συντονίστρια Εκπαιδευτικού Έργου του ΠΕΚΕΣ Θεσσαλίας.
• Το Δήμο Φαρσάλων αλλά και με όλους τους δήμους των περιοχών όπου εδρεύουν τα εταιρικά σχολεία.
• Μέλη των κατά τόπους γραφείων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες οι οποίοι συμμετείχαν σε ενημερώσεις προς τους εταίρους κατά τη διάρκεια των διεθνικών συναντήσεων.
• Κέντρα υποδοχής και Ανοιχτές Δομές Φιλοξενίας προσφύγων. Τα φάρμακα και τα σχολικά είδη από το Χριστουγεννιάτικο παζάρι Αλληλεγγύης και Ελπίδας παραδόθηκαν στην Ανοιχτή Δομή Φιλοξενίας στο Κουτσόχερο Λάρισας από τους εκπαιδευτικούς του 5^ου Νηπιαγωγείου και του 2^ου Γυμνασίου Φαρσάλων. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας συνάντησης στα Φάρσαλα όλοι οι εταίροι (μαθητές και εκπαιδευτικοί) επισκέφθηκαν τη Δομή, ενημερώθηκαν από τους υπεύθυνους για την οργάνωση και λειτουργία της, συνάντησαν πρόσφυγες και τους πήραν συνέντευξη.
• Τοπικά και περιφερειακά γραφεία και διευθύνσεις εκπαίδευσης. Η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Λάρισας οργάνωσε ημερίδες όπου οι εκπαιδευτικοί του 5^ου Νηπιαγωγείου Φαρσάλων προσκλήθηκαν για να παρουσιάσουν το σχέδιο.
• Το Σώμα Ελληνικού Οδηγισμού ήταν αρωγός στην προετοιμασία και υλοποίηση του παιχνιδιού προσομοίωσης ‘’Περάσματα’’.
• Μουσεία και χώροι ιστορικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος όπου έγιναν επισκέψεις και ξεναγήσεις των εταίρων.

Η διάχυση των δραστηριοτήτων του σχεδίου σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό, Ευρωπαϊκό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο, υπήρξε αναπόσπαστο κομμάτι του καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του.

Αρχικά δημιουργήθηκε αφίσα και λογότυπο κατόπιν διαγωνισμού και ψηφοφορίας μεταξύ των εταίρων. Δημιουργήθηκε blog (https://erasmuslifeboats.blogspot.com/) το οποίο ήταν και εξακολουθεί να είναι ένα από τα βασικά μέσα διάδοσης. Όλες οι δραστηριότητες και τα αποτελέσματα βρίσκονται αναρτημένα εκεί.

Η διάχυση επίσης πραγματοποιήθηκε μέσα από παρουσιάσεις και συμμετοχή σε εκπαιδευτικές συναντήσεις, συνέδρια, σεμινάρια, συναντήσεις και συνεργασία με εκπροσώπους οργανισμών που ασχολούνται με τους πρόσφυγες, εθελοντικές δράσεις μαθητών και εκπαιδευτικών, ως εξής :

• Οργάνωση από το 5^ο Νηπιαγωγείο Φαρσάλων Χριστουγεννιάτικου Παζαριού Αλληλεγγύης και Ελπίδας με σκοπό τη συλλογή φαρμάκων και σχολικών ειδών, τα οποία παραδόθηκαν στους φιλοξενούμενους πρόσφυγες της Ανοιχτής Δομής Φιλοξενίας στο Κουτσόχερο Λάρισας κατόπιν συνεργασίας και συνεννόησης με τους υπεύθυνους της Δομής.
• Συμμετοχή και παρουσίαση στο βιωματικό επιμορφωτικό σεμινάριο ‘’Προσφυγικές ροές, ανθρώπινα δικαιώματα, και διαπολιτισμικότητα’’ το Φεβρουάριο του 2018 στη Λάρισα.
• Εκπαιδευτική εκδρομή στην Αθήνα και παρακολούθηση της θεατρικής παράστασης ‘’Το αγόρι με τη βαλίτσα’’ στο θέατρο Κάππα με συμμετοχή μαθητών και γονέων.
• Συμμετοχή στην έκθεση ‘’Τα παραμύθια ζωντανεύουν στο μουσείο’’ στο Μουσείο πολιτιστικής κληρονομιάς στη Λάρισα, το Μάιο του 2018.
• «Τα παιδιά έχουν φωνή, έχουν δικαιώματα», εορταστική εκδήλωση για τη λήξη της σχολικής χρονιάς τον Ιούνιο του 2018, αφιερωμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα.
• Συμμετοχή και παρουσίαση του σχεδίου σε εκπαιδευτική συνάντηση σχετικά με το Erasmus+ που διοργανώθηκε από τη Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Λάρισας τον Ιούνιο του2018 στο 33^ο Δημοτικό Σχολείο Λάρισας.
• Παρουσίαση του σχεδίου σε εκπαιδευτική συνάντηση που διοργανώθηκε από τη Σχολική Σύμβουλο 11^ης Περιφέρειας Νομού Λάρισας ,στο 3^ο Νηπιαγωγείο Λάρισας τον Ιούνιο του 2018.
• Συμμετοχή με έργα μαθητών στον 22^ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Μαθητικής Δημιουργίας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες με τίτλο «Ένα σπίτι μακριά από το σπίτι».
• Συμμετοχή στην έκθεση «Τρεις γενιές … μια αγκαλιά», στο 25^ο Δημοτικό Σχολείο και 13^ο Νηπιαγωγείο Λάρισας το Μάιο του 2019.
• Παρουσίαση του σχεδίου στο 5^ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα στις 11,12,13 Οκτωβρίου 2019.
• Δημοσιεύσεις στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο: https://www.ifarsala.gr/, https://www.onlarissa.gr/, https://www.eleftheria.gr/, https://protostypos.gr/,

http://www.farsala.gr/.