Πυλώνας ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Βιοποικιλότητα & Χώροι Πρασίνου

ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Αστικοί ή Κοινωνικοί ή Δημοτικοί Λαχανόκηποι

Το κίνητρο ήταν αφενός η ολοένα αυξανόμενη ανάγκη να δοθεί η δυνατότητα σε κατοίκους να συμπληρώσουν τα αγαθά του οικογενειακού τραπεζιού απευθείας από το δικό τους περιβόλι και αφετέρου η δημιουργία ενός χώρου που θα υπηρετεί τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης και θα συνδέει αρμονικά τα πεδία Γεωργία-Περιβάλλον-Αστικό τοπίο-Διατροφή.

Στόχος του Δήμου Αγ. Δημητρίου με το έργο αυτό είναι πρωταρχικά η ανακούφιση των νοικοκυριών με χαμηλά εισοδήματα, αλλά και η προσφορά μιας εναλλακτικής διεξόδου για τους πολίτες.

Συμπληρωματικά, τα οικολογικά και περιβαλλοντικά οφέλη είναι πολλαπλά και πολύ σημαντικά. Η δημιουργία περιβολιών μέσα στο πυκνοδομημένο περιβάλλον της πόλης αποτελεί μια εναλλακτική πράσινη πρόταση, αναβαθμίζοντας ταυτόχρονα το επίπεδο της ζωής των περιοίκων, βελτιώνοντας αισθητικά την περιοχή, αλλάζοντας το μικροκλίμα, αλλά και ευαισθητοποιώντας τους αυριανούς ενεργούς πολίτες, που δεν είναι άλλοι από τους μαθητές, μέσα από την επίσκεψη και ξενάγησή τους στο χώρο.

Τα κοινωνικά οφέλη επίσης είναι πολύ σημαντικά. Αρκεί να αναφέρουμε πως η ενασχόληση με τους λαχανόκηπους συμβάλει στην εξοικείωση των νέων ανθρώπων με τη γη και την καλλιέργεια, δίνοντας ακόμη και κίνητρο σε κάποιους από αυτούς να στρέψουν το επαγγελματικό τους ενδιαφέρον προς το συγκεκριμένο τομέα.

Μιλάμε στην ουσία για μια δράση που διαμορφώνει νησίδες συλλογικότητας στην τοπική κοινωνία. Φέρνει κοντά τους πολίτες που ασχολούνται, ανθρώπους διαφόρων ηλικιών και κουλτούρας οι οποίοι κοινωνικοποιούνται και απασχολούνται δημιουργικά προς όφελος της οικογένειας τους. Ακόμη, οι Δημοτικοί Λαχανόκηποι έχουν ήδη αποτελέσει κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για τους μαθητές της πόλης του Αγ. Δημητρίου και όχι μόνο, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς.

Τα τέσσερα αυτά χρόνια λειτουργίας της Δομής έχουν γίνει εκδηλώσεις στο χώρο με ειδικούς επιστήμονες (γεωπόνους βιολογικής καλλιέργειας κ.ά.), συνεργασίες με εκπαιδευτικά ιδρύματα, αλλά και Παρουσιάσεις σε διεθνή και τοπικά Συνέδρια.

Είναι σημαντικό μια κοινωνική δομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να βοηθά τους πολίτες να αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος, να ανακαλύπτουν την αξία της ενασχόλησης με τη φύση, να νιώθουν σεβασμό γι’ αυτήν και να μαθαίνουν να την προστατεύουν και να την αναδεικνύουν.

Οι δικαιούχοι επιλέγονται με κοινωνικό-οικονομικά κριτήρια, δηλαδή με κριτήρια την ανεργία, την οικογενειακή κατάσταση κ.λπ. και με προτεραιότητα στις ευπαθείς κοινωνικά ομάδες. Ο συνολικός χρόνος του δικαιώματος χρήσης της γης είναι 2 χρόνια.

Οι εργασίες για τη διαμόρφωση διήρκησαν από τον μήνα Μάϊο έως τα τέλη του καλοκαιριού, τα εγκαίνια έγιναν αρχές Οκτωβρίου του 2012 και την ίδια ημέρα οι πρώτοι δικαιούχοι παρέλαβαν τα κηπάριά τους και ξεκίνησαν την καλλιέργειά τους. Η δράση συνεχίζει μέχρι και σήμερα έχοντας μεγάλη ανταπόκριση.

Σε κρίσιμες για την οικονομία και την κοινωνία περιόδους, όπως αυτή που διανύουμε, που ο κοινωνικός ρόλος του κράτους συρρικνώνεται, η Τοπική Αυτοδιοίκηση έρχεται με τη δράση της να καλύψει δυναμικά άμεσες και καθημερινές ανάγκες των πολιτών αλλά και να συμβάλει στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και ισορροπίας.

Ο σχεδιασμός, η οργάνωση και η άσκηση της κοινωνικής πολιτικής στην πόλη του Αγ. Δημητρίου αποτελούν προτεραιότητα για τη διοίκηση του Δήμου.

Οι δράσεις που αναπτύσσονται στην πόλη από την Υγειονομική και την Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου, από τον Οργανισμό Παιδείας, Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Προστασίας, αλλά και από τις εθελοντικές ομάδες πολιτών, είναι ανεκτίμητης αξίας και έχουν αποφέρει σημαντικά αποτελέσματα στον τομέα της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Σήμερα, η δραματική πορεία της ελληνικής οικονομίας έχει κάνει την ύφεση να μοιάζει ατελείωτη και μη υποφερτή για μια ολοένα αυξανόμενη μερίδα πολιτών. Η ανάπτυξη δομών στήριξης όπως το Κοινωνικό Συσσίτιο, το Κοινωνικό Παντοπωλείο, το Κοινωνικό Φαρμακείο ή η Δημοτική Ιματιοθήκη αποδείχθηκε αναπόφευκτη.

Οι Δημοτικοί Λαχανόκηποι όμως ήταν ένα διαφορετικό έργο Κοινωνικής Πολιτικής. Μια δομή που δεν αφορά μόνο στην κοινωνία, αλλά και στο Περιβάλλον, την οικολογία, το σεβασμό στη φύση και την περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση παιδιών και ενηλίκων.

Η δημιουργία των Δημοτικών Λαχανόκηπων αποτέλεσε προεκλογική–όχι απλώς πρόταση- αλλά και δέσμευση της παρούσας Διοίκησης.

Σήμερα, μέσω των Δημοτικών Λαχανόκηπων, καταφέρνουν να καλύπτουν τις ανάγκες τους σε οπωροκηπευτικά προϊόντα 45 οικογένειες του Δήμου και επιπλέον να δίνουν το 10% της καλλιέργειάς τους για την κάλυψη των αναγκών του Κοινωνικού Παντοπωλείου μας, το οποίο υποστηρίζει πολλές άλλες οικογένειες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.

Οι Δημοτικοί Λαχανόκηποι ήταν μια τολμηρή εναλλακτική παρέμβαση μέσα στο βεβαρυμμένο αστικό περιβάλλον της πόλης του Αγίου Δημητρίου. Μιας πόλης πυκνοδομημένης με σημαντική έλλειψη χώρων πρασίνου.

Ο Αστικός ή Κοινωνικός ή Δημοτικός Λαχανόκηπος (Community Garden) είναι μια παλιά ιστορία, 150 περίπου χρόνων παλιά, τουλάχιστον για την Τοπική Αυτοδιοίκηση σε πόλεις της κεντρικής Ευρώπης, της Αμερικής, του Καναδά, της Αργεντινής κ.α. Πρόκειται για ένα διαδεδομένο τρόπο παραγωγής και κατανάλωσης προϊόντων της γης, από τους ίδιους τους πολίτες, τις περισσότερες φορές βιολογικών, προκειμένου να καταφέρουν να επιβιώσουν, ειδικά σε περιόδους που τα εισοδήματά τους δέχονται «πιέσεις» και περικοπές όπως συμβαίνει σήμερα στη χώρα μας.

Το έργο αυτό, ξεκίνησε στην πόλη του Αγ. Δημητρίου από το μηδέν. Η έκταση συνολικά 2,5 στρεμμάτων, στην οποία αποφασίστηκε να υλοποιηθεί το έργο, ανήκε στο Δήμο, ήταν ανεκμετάλλευτη, εκτός σχεδίου, σε μια αρκετά υποβαθμισμένη γειτονιά στην άκρη της πόλης.

Εκπονώντας ειδική μελέτη, δόθηκε μια νέα ευκαιρία στο κομμάτι αυτό της δημοτικής γης. Καθαρίστηκε, απομακρύνθηκε το επιφανειακό χώμα σε βάθος 60 εκ. και αντικαταστάθηκε με άλλο ,κατάλληλο για φύτευση, χωρίστηκε σε περιβόλια περίπου 40 τμ το καθένα και αξιοποιήθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τόσο για τους δικαιούχους καλλιεργητές όσο και για τους περίοικους. Η υλοποίηση του Έργου των Λαχανόκηπων ήταν άμεση και με πόρους του Δήμου.

Η καλλιέργεια στους Δημοτικούς Λαχανόκηπους είναι αποκλειστικά Βιολογική και αυτού του είδους τη μέθοδο είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν όλοι οι καλλιεργητές. Εξάλλου η Βιολογική καλλιέργεια έχει οριστεί και από τον Κανονισμό Λειτουργίας (που συστήθηκε από την έναρξη του έργου) ως ο μοναδικός τρόπος καλλιέργειας. Τους όρους του Κανονισμού Λειτουργίας έχουν αποδεχθεί όλοι οι δικαιούχοι κατά την παραλαβή του περιβολιού τους και έτσι διασφαλίζεται η ποιότητα στην καλλιέργεια.

Ο Δημοτικός Λαχανόκηπος περιβάλλεται από τις οδούς Εθνομαρτύρων, Δαγρέ, Κουντουριώτη και βρίσκεται πίσω από το αμαξοστάσιο της ΕΘΕΛ στον Άγιο Δημήτριο.

Το 2012 έγιναν 106 αιτήσεις και με βάση τη σειρά κατάταξης οι πρώτοι 45 παρέλαβαν το τέμαχιό τους προς καλλιέργεια. (Αυτές οι 45 αντιστοιχούν σε 121 άτομα). Αντίστοιχα, το 2014 έγιναν 66 αιτήσεις, από τις οποίες οι πρώτοι 45 που πληρούσαν τα κριτήρια, αντικατέστησαν τους προηγούμενους δικαιούχους (Αντιστοιχούν σε 148 άτομα).

Η εργασιακή κατάσταση το 2013 το 73,3 % των δικαιούχων ήταν άνεργοι και το 26,7% των δικαιούχων ήταν εργαζόμενοι. Το 2014 η διαφορά είναι μηδαμινή, καθώς το 74% των δικαιούχων είναι άνεργοι και το 26% είναι εργαζόμενοι.

Όσον αφορά την οικογενειακή κατάσταση το 2012 μεγαλύτερο ποσοστό έχουν οι πολύτεκνες οικογένειες με 15,5% και ακολουθούν οι οικογένειες με τρία τέκνα με 11,1%.Αντίστοιχα το 2014 το μεγαλύτερο ποσοστό έχουν οι τρίτεκνες οικογένειες με 15,5% και ακολουθούν οι πολύτεκνες με 11,1%.

Το 2013 οι ωφελούμενοι του Δημοτικού Λαχανόκηπου προσέφεραν 228 κιλά οπωροκηπευτικών στο Κοινωνικό Παντοπωλείο και στο Κοινωνικό Συσσίτιο. Αντίστοιχα, το 2014 προσέφεραν 376 κιλά, το 2015 592 κιλά και για το 2016 εώς και 7 Ιουλίου 291 κιλά οπωροκηπευτικών στις αντίστοιχες δομές.