Πυλώνας ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Ενέργεια

ΔΗΜΟΣ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

ΜΕΤΡΗΤΕΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ Γ ΣΤΟΝ ΔΗΜΟ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ

Ο  Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας  αναφέρει ότι οι ακτινοβολίες γ΄ αποτελούν, μετά το κάπνισμα, τη δεύτερη σημαντικότερη αιτία του καρκίνου του πνεύμονα και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει την τήρηση χαμηλών τιμών ραδονίου για νέες (<200 Bq/m3) και υπάρχουσες κατοικίες (<400 Bq/m3).

Στην προσπάθεια αυτή ο Δήμος μας, προκειμένου να προστατέψει την υγεία των κατοίκων της πόλης μας και των εργαζομένων της υπηρεσίας καθαριότητας και εφόσον έκανε τις απαραίτητες μελέτες γύρω από τις θανατηφόρες επιπτώσεις της ακτινοβολίας Γ΄, προμηθεύτηκε επαγγελματικούς μετρητές ραδιενέργειας εγκεκριμένους από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και πιστοποιημένους από την Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ).

 

1.1.2019 μέχρι 31.12.2020

Οι ακτινοβολίες χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες στις ιοντίζουσες ακτινοβολίες και στις μη ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Ιοντίζουσες ακτινοβολίες είναι οι ακτινοβολίες που μεταφέρουν ενέργεια ικανή να εισχωρήσει στην ύλη, να προκαλέσει ιοντισμό των ατόμων της, να διασπάσει χημικούς δεσμούς και να προκαλέσει βιολογικές βλάβες σε ζώντες οργανισμούς. Οι ιοντίζουσες ακτινοβολίες εκπέμπονται από τις φυσικές και τεχνικές πηγές ακτινοβολίας. Τα ραδιενεργά υλικά εκπέμπουν ακτινοβολία που μπορεί να είναι σωματιδιακή (ακτινοβολία α και β) και ηλεκτρομαγνητική όπως η ακτινοβολία-γ και η ακτινοβολία-Χ. Τα ραδιενεργά υλικά ταξινομούνται σε 4 κατηγορίες ανάλογα με την σχετική ραδιοτοξικότητά τους (relative radiotoxicity per unit activity). Η εμβέλεια των ακτινοβολιών αυξάνει με το ενεργειακό περιεχόμενο τους με αποτέλεσμα να διαφοροποιούνται σημαντικά τα μέτρα προστασίας ανάλογα με την εκπεμπόμενη ακτινοβολία και την ενέργεια της.

Ο μετρητής ραδιενέργειας  ή ιονίζουσας ακτινοβολίας μετρά την ακτινοβολία από ραδιενεργά υλικά (υπέδαφος, φαγητό, δομικά υλικά, πλακάκια, πάγκοι γρανίτη, πυρηνικά ατυχήματα, πυρανιχνευτές ιονισμού, ιατρικά μηχανήματα κ.α.). καθώς και από το ραδιενεργό αέριο ραδόνιο που εκλύεται από το έδαφος, εισέρχεται στα κτίρια από σωληνώσεις και ρωγμές) και συσσωρεύεται ιδιαίτερα σε χαμηλούς ορόφους με ελλιπή εξαερισμό.

Μετά από ελέγχους και μετρήσεις των απορριμματοφόρων στους ΧΥΤΑ Φυλής και Άνω Λιοσίων, κατά τους οποίους οι ενδείξεις των ραδιενεργών αποβλήτων ήταν αυξημένες, ο  Δήμος Νέας Σμύρνης αποφάσισε ότι η προμήθεια επαγγελματικών μετρητών ακτινοβολίας Γ΄ ήταν επιτακτική ανάγκη.

Με την προμήθεια των δύο μετρητών ακτινοβολίας Γ΄ ο Αντιδήμαρχος Kαθαριότητας Ανακύκλωσης και Δημοτικής Συγκοινωνίας του Δήμου Νέας Σμύρνης Κος Γεώργιος Κρικρής ενημέρωσε με επιστολή του όλα τα ιατρεία, διαγνωστικά κέντρα και φαρμακεία της πόλης μας για τους ελέγχους που θα πραγματοποιηθούν για την ακτινοβολία Γ΄.

Παράλληλα  ο Αντιδήμαρχος έχει δηλώσει ότι οι έλεγχοι θα εντατικοποιηθούν σε όλα τα ευπαθή σημεία της πόλης μας  ώστε οι κάτοικοι να νιώθουν ασφαλείς, κάτι το οποίο είναι υποχρέωση κάθε σύγχρονης Δημοτικής Αρχής.

Μετά την κατάλληλη εκπαίδευση από την εταιρεία στους επόπτες καθαριότητας και παρουσία του Ιατρού εργασίας και του τεχνικού ασφαλείας του Δήμου μας, αρχίσαμε εντατικούς ελέγχους σε σημεία όπου υπάρχουν Ιατρεία, διαγνωστικά κέντρα και φαρμακεία.

Οι μετρήσεις αυτές, αφενός  αποθηκεύονται στην μνήμη του μετρητή και αφετέρου εκτυπώνονται και κρατούνται σε αρχείο από την υπηρεσία. Σε περίπτωση που έχουμε αυξημένες τιμές ραδιενέργειας, αμέσως ενημερώνονται οι αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες του κράτους.

Η πόλη της Νέας Σμύρνης καταλαμβάνει έκταση 3,5 χιλιάδων στρεμμάτων περίπου και σύμφωνα με την απογραφή της ΕΣΥΕ (2001) αριθμεί 73.500 κατοίκους, ωστόσο ο πραγματικός της πληθυσμός, εκτιμάται σήμερα κοντά στους 97.000 κατοίκους. Ο Δήμος Νέας Σμύρνης υπάγεται χωροταξικά στο λεκανοπέδιο Αττικής, ενώ διοικητικά ανήκει στη Νομαρχία Αθηνών. Αποτελείται από ένα Δημοτικό Διαμέρισμα και χωρίζεται σε 8 πολεοδομικές ενότητες - συνοικίες:

ΠΕ1 - Φάρος

ΠΕ2 - Αγία Φωτεινή

ΠΕ3 - Άλσος

ΠΕ4 - Κέντρο

ΠΕ5 - Χρυσάκη

ΠΕ6 - Αγία Παρασκευή

ΠΕ7 - Μυτιληναίικα

ΠΕ8 – Λουτρά

Είναι ο τέταρτος από τους πέντε δήμους με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή πυκνότητα στην Ελλάδα (20.740,6 μόνιμοι κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο) και αποτελεί βασικό παράγοντα ανάπτυξης στην Περιφερειακή Ανάπτυξη του Νοτίου Τομέα της Περιφέρειας Αττικής. Η επερχόμενη κλιματική αλλαγή και η περιβαλλοντική κρίση καθιστούν αναγκαίες τις επεμβάσεις που ενσωματώνουν τον περιβαλλοντικό αστικό σχεδιασμό. Προσπαθώντας να υλοποιήσουν τους σκοπούς, τους οι υπηρεσίες υγειονοµικής περίθαλψης, παράγουν αναπόφευκτα απόβλητα, τα οποία είναι επικίνδυνα για την δηµόσια υγεία. Για παράδειγμα, οι οδοντίατροι, ως το πλέον δραστήριο τµήµα των υπηρεσιών υγείας, έχοντας σαν στόχο την αποκατάσταση της στοµατικής υγείας των ασθενών, παράγουν απόβλητα που συνίστανται από µολυσµατικά υλικά και βαρέα µέταλλα (υδράργυρος).

Τόσο τα µολυσµατικά υλικά όσο και τα βαρέα µέταλλα κατατάσσονται στα επικίνδυνα απόβλητα, και περιέχοντας οξύαιχµα αντικείµενα (βελόνες, νυστέρια κ.α. ) µπορεί να προκαλέσουν µόλυνση και τραυµατισµούς σε αυτούς που τα διαχειρίζονται. Απαιτούνται λοιπόν ασφαλείς και αξιόπιστες µέθοδοι διαχείρισης, τόσο µέσα στο ιατρείο, στα πλαίσια των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας, όσο και έξω από αυτό, στον τελικό αποδέκτη.

Στην Ελλάδα δεν έχουν γίνει µετρήσεις για τις ποσότητες των µολυσµατικών αποβλήτων που παράγονται στα οδοντιατρεία. Τέτοιες µετρήσεις έχουν γίνει στην Αµερική και την Ευρώπη.

Το κοινό που εκτίθεται σε µολυσµατικά απόβλητα βρίσκεται σε ενδεχόµενο κίνδυνο. Οι κύριες οµάδες ανθρώπων που κινδυνεύουν από τη µετάδοση ασθενειών είναι οι ακόλουθες: Γιατροί και νοσοκόµοι, προσωπικό καθαριότητας, εργάτες σε εγκαταστάσεις διάθεσης αποβλήτων (όπως αποτεφρωτήρες ή χώροι υγειονοµικής ταφής απορριµµάτων) και εργάτες της Υπηρεσίας Καθαριότητας του ∆ήµου.

Ο Δήμος Νέας Σμύρνης έχει ήδη ξεκινήσει την  μέτρηση ακτινοβολίας Γ΄ σε κάδους καθαριότητας. Οι έλεγχοι θα εντατικοποιηθούν σε όλα τα ευπαθή σημεία της πόλης μας  ώστε οι κάτοικοι να νιώθουν ασφαλείς, κάτι το οποίο είναι υποχρέωση κάθε σύγχρονης Δημοτικής Αρχής.

Οι ιονίζουσες ακτινοβολίες έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό το ότι προκαλούν ιονισμό της ύλης και δημιουργούν ιόντα μέσω απόσπασης ηλεκτρονίων από τα άτομά της. Η προέλευση των ιονιζουσών ακτινοβολιών μπορεί να είναι φυσική ή ανθρωπογενής. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τις περιβαλλοντικές ακτινοβολίες (έδαφος, αέρα, νερό, τρόφιμα) καθώς και την κοσμική ακτινοβολία, ενώ η δεύτερη περιλαμβάνει κυρίως ακτινοβολίες προερχόμενες από τα ιατρικά μηχανήματα, τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, τα πυρηνικά απόβλητα, τις δοκιμές πυρηνικών όπλων, και τα οικοδομικά υλικά. Στις παραπάνω περιπτώσεις εκπέμπονται ιονίζουσες ακτινοβολίες, η κατηγορία των οποίων περιλαμβάνει τις υψηλής συχνότητας ακτίνες Χ και γ, τις σωματιδιακές ακτινοβολίες πυρήνων Ηλίου (σωματίδια α), ηλεκτρονίων (σωματίδια β), πρωτονίων και νετρονίων, καθώς επίσης και την κοσμική ακτινοβολία. Σχεδόν όλες αυτές οι ακτινοβολίες παράγονται κατά την εκδήλωση του φαινομένου της ραδιενέργειας.

H ενεργός ή ισοδύναμη δόση (σε Sv-Σιβέρτ), μετρά την επίδραση της ραδιενεργού ακτινοβολίας στο ανθρώπινο σώμα αφού λαμβάνει υπόψη το είδος της ραδιενέργειας (π.χ. σωματίδια β, ακτινοβολία γ, Χ κλπ) και την απορροφούμενη από το ανθρώπινο σώμα ενέργεια. Άλλη μονάδα δόσης ραδιενέργειας που χρησιμοποιείται είναι το rem (ρεμ) όπου 1 rem = 0,01 Sv.

Ενδεικτικά πααραθέτουμε συνηθισμένες αιτίες ανεβασμένων τιμών ραδιενέργειας:

  • Δομικά υλικά με υψηλό ποσοστό ραδιενεργών υλικών (π.χ. διάφορα κεραμικά πλακάκια, πάγκοι γρανίτη, τούβλα, τσιμέντο, ελαφρόπετρα, πέτρες από ηφαιστειακή τέφρα, φωσφογύψος κ.α.)
  • Φαγητό με ραδιενεργά κατάλοιπα (π.χ. λαχανικά, γάλα, κρέας και ψάρια που προέρχονται από τις πληγείσες από τη ραδιενέργεια περιοχές στην Ιαπωνία και τις γειτονικές περιοχές - οτιδήποτε έχει παραχθεί μετά τις 12 Μαρτίου 2011).

Οι ιονίζουσες ακτινοβολίες έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό το ότι προκαλούν ιονισμό της ύλης και δημιουργούν ιόντα μέσω απόσπασης ηλεκτρονίων από τα άτομά της. Η προέλευση των ιονιζουσών ακτινοβολιών μπορεί να είναι φυσική ή ανθρωπογενής. Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει τις περιβαλλοντικές ακτινοβολίες (έδαφος, αέρα, νερό, τρόφιμα) καθώς και την κοσμική ακτινοβολία, ενώ η δεύτερη περιλαμβάνει κυρίως ακτινοβολίες προερχόμενες από τα ιατρικά μηχανήματα, τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, τα πυρηνικά απόβλητα, τις δοκιμές πυρηνικών όπλων, και τα οικοδομικά υλικά. Στις παραπάνω περιπτώσεις εκπέμπονται ιονίζουσες ακτινοβολίες, η κατηγορία των οποίων περιλαμβάνει τις υψηλής συχνότητας ακτίνες Χ και γ, τις σωματιδιακές ακτινοβολίες πυρήνων Ηλίου (σωματίδια α), ηλεκτρονίων (σωματίδια β), πρωτονίων και νετρονίων, καθώς επίσης και την κοσμική ακτινοβολία. Σχεδόν όλες αυτές οι ακτινοβολίες παράγονται κατά την εκδήλωση του φαινομένου της ραδιενέργειας.

H ενεργός ή ισοδύναμη δόση (σε Sv-Σιβέρτ), μετρά την επίδραση της ραδιενεργού ακτινοβολίας στο ανθρώπινο σώμα αφού λαμβάνει υπόψη το είδος της ραδιενέργειας (π.χ. σωματίδια β, ακτινοβολία γ, Χ κλπ) και την απορροφούμενη από το ανθρώπινο σώμα ενέργεια. Άλλη μονάδα δόσης ραδιενέργειας που χρησιμοποιείται είναι το rem (ρεμ) όπου 1 rem = 0,01 Sv.

Ενδεικτικά πααραθέτουμε συνηθισμένες αιτίες ανεβασμένων τιμών ραδιενέργειας:

  • Δομικά υλικά με υψηλό ποσοστό ραδιενεργών υλικών (π.χ. διάφορα κεραμικά πλακάκια, πάγκοι γρανίτη, τούβλα, τσιμέντο, ελαφρόπετρα, πέτρες από ηφαιστειακή τέφρα, φωσφογύψος κ.α.)
  • Φαγητό με ραδιενεργά κατάλοιπα (π.χ. λαχανικά, γάλα, κρέας και ψάρια που προέρχονται από τις πληγείσες από τη ραδιενέργεια περιοχές στην Ιαπωνία και τις γειτονικές περιοχές - οτιδήποτε έχει παραχθεί μετά τις 12 Μαρτίου 2011).

Οι φυσιολογικές τιμές ραδιενέργειας στο περιβάλλον είναι γενικά <0,3 μSv/h (π.χ. 0,13 μSv/h είναι παγκόσμιος μέσος όρος έκθεσης σε φυσικές πηγές ραδιενέργειας - εκτός ραδονίου [4] και τιμές μεγαλύτερες τιμές από 0,4 μSv/h ενεργοποιούν συναγερμό στη Φιλανδία).

Τα όρια έκθεσης που ορίζει η νομοθεσία είναι τα εξής:

  • Ελληνικό και ευρωπαϊκό όριο επαγγελματικά εκτιθέμενων: 10 μSv/h (20 mSv/έτος - 2000 εργατοώρες το χρόνο) [5]
  • Ελληνικό όριο επαγγελματικά εκτιθέμενων κατά τη διάρκεια εγκυμοσύνης: 0,70 μSv/h (1 mSv/έτος – 1440 εργατοώρες τους 9 μήνες)
  • Ελληνικό όριο κοινού πληθυσμού: 0,11 μSv/h (1 mSv/έτος) Προσοχή: δεν περιλαμβάνονται δόσεις που οφείλονται σε ιατρικές εφαρμογές, σε ραδιονουκλίδια στο υπέδαφος, στο ανθρώπινο σώμα, στην κοσμική ακτινοβολία στο επίπεδο της θαλάσσης ή στο ραδόνιο.

Πιθανές επιπτώσεις υγείας ανάλογα με τον ρυθμό δόσης ραδιενέργειας [6]

  • 100 μSv/h: αυξημένη πιθανότητα αρρώστιας
  • 100.000 μSv/h: ναυτία, εμετός (radiation sickness)
  • 1.000.000 μSv/h: αυξημένη πιθανότητα καρκίνου
  • 10.000.000 μSv/h: βλάβες σε όργανα και θάνατος μέσα σε λίγες ώρες

Η αμερικανική Πυρηνική Ρυθμιστική Επιτροπή (NRC) χαρακτηρίζει ως περιοχές υψηλής ραδιενέργειας σε πυρηνικό σταθμό ή μετά από πυρηνικό ατύχημα όταν υπερβαίνονται τα 1000 μSv/h [7].