Πυλώνας ΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ Υγεία & Ασφάλεια

Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας

Πλατφόρμα Δράσης για τα Δικαιώματα στην Ψυχική Υγεία

Στόχος του προγράμματος ήταν η αντιμετώπιση του προβλήματος κατακερματισμού των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, της έλλειψης συντονισμού με τα θεσμικά όργανα, των νομικών κενών και τα κοινωνικών εμποδίων που έχουν ως αποτέλεσμα την παραβίαση των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα καινοτόμο που συνδύαζε  κλινική, θεσμική/νομική και κοινοτική προσέγγιση με ενεργό συμμετοχή των ωφελούμενων.

Η ιδέα ήταν να αντιμετωπιστεί πιο συστηματικά και συντονισμένα η παραβίαση των δικαιωμάτων των ατόμων με προβλήματα ψυχικής  υγείας και να ανοίξει ένας διάλογος με συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων πλευρών και στόχο την πιο ολιστική απάντηση του προβλήματος.

Οι προηγούμενες προσπάθειες ήταν είτε κατακερματισμένες είτε αρκετά αδύναμες. Κατά συνέπεια, στόχος του προγράμματος ήταν να καλύψει τα κενά ενώνοντας και ενδυναμώνοντας τις επιμέρους φωνές και προσπάθειες, ώστε να υπάρξουν συστημικές και μακροπρόθεσμες αλλαγές προς όφελος των ενδιαφερομένων.

Άμεσα ωφελούμενοι προγράμματος: Άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας, οικογένειες και φροντιστές τους.

Έμμεσα ωφελούμενοι προγράμματος: Επαγγελματίες

(δικηγόροι, δικαστικοί, επαγγελματίες ψυχικής υγείας, αστυνομικοί, υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, τοπική κοινότητα).

1/5/2015 - 30/4/2016

Βασικός πυλώνας του προγράμματος ήταν η λειτουργία του πρώτου Γραφείου Συνηγορίας για άτομα με προβλήματα ψυχικής υγείας στην Ελλάδα. Οι υπηρεσίες περιλάμβαναν εξατομικευμένη νομική και ψυχολογική συμβουλευτική, καθοδήγηση και παραπομπή σε άλλες υπηρεσίες και θεσμικά όργανα, δικτύωση και άσκηση πίεσης στα κέντρα λήψης αποφάσεων με στόχο να ενσωματωθεί η οπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία (319 ωφελούμενοι).

 

Η πιλοτική εφαρμογή της μεθοδολογίας «καταγραφή περιστατικών παραβίασης δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία» είχε ως αποτέλεσμα 122 άτομα να ενδυναμωθούν για να ξεπεράσουν τον φόβο και την άγνοια και να κάνουν τη φωνή τους να ακουστεί.

Άλλη πτυχή του προγράμματος ήταν η εκπαίδευση επαγγελματιών με στόχο να προσεγγίσουν τη διαδικασία της θεραπευτικής και κοινωνικής αποκατάστασης μέσα από το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

 

Πραγματοποιήθηκαν 6 σεμινάρια για 394 επαγγελματίες  (αστυνομικούς, δικαστικούς, εισαγγελικές αρχές, κλινικούς)

Μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος συνεχίστηκε η παροχή εκπαίδευσης σε αρκετές από τις ομάδες επαγγελματιών που αποτελούσαν ομάδα-στόχου του προγράμματος.

Η ιστοσελίδα (www.psy-dikaiomata.gr) περιλάμβανε εκπαιδευτικό υλικό, ψηφιακή βιβλιοθήκη της σχετικής νομοθεσίας και έναν οδηγό για τα δικαιώματα στην ψυχική υγεία. Καταμετρήθηκαν περίπου 20.000 επισκέπτες καθώς θεωρήθηκε μια αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης σχετικά με τα δικαιώματα στην ψυχική υγεία τόσο για τους χρήστες των υπηρεσιών όσο και για τους επαγγελματίες.

Μια άλλη βασική δράση ήταν η διοργάνωση Πανελλήνιας Συνάντησης, όπου συμμετείχαν 150 εκπρόσωποι φορέων, μεταξύ των οποίων λήπτες υπηρεσιών ψυχικής υγείας και οι οικογένειές τους, επαγγελματίες ψυχικής υγείας και δικηγόροι, ΜΚΟ, υπηρεσίες ψυχικής υγείας, θεσμικοί φορείς και φορείς χάραξης πολιτικής.

Ο διαδραστικός χαρακτήρας αυτής της συνάντησης οδήγησε στη διεξαγωγή σημαντικών συμπερασμάτων και συστάσεων που κατατέθηκαν στη συνέχεια στα Υπουργεία Δικαιοσύνης και Υγείας.

Οι προτάσεις ενθάρρυναν νομικές και θεσμικές τροποποιήσεις που δυνητικά θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας.

Οι ενέργειες άσκησης πίεσης στα κέντρα λήψης αποφάσεων (lobbying) σε συνδυασμό με τις δράσεις προώθησης και προβολής του προγράμματος συνέβαλαν σημαντικά στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση γύρω από τα δικαιώματα στην ψυχική υγεία, ενώ υποστήριξαν τη βιωσιμότητα του προγράμματος.

Το πρόγραμμα ήταν μια συνεργασία μεταξύ του τομέα Ψυχικής Υγείας (Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής & Ψυχικής Υγείας, Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Ενηλίκων) και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) με την υποστήριξη της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία και του EOX μέσω του προγράμματος «Είμαστε Όλοι Πολίτες» με διαχειριστή το Ίδρυμα Μποδοσάκη.

Στο πρόγραμμα απασχολήθηκαν 17 άτομα  (φορέας υλοποίησης και εταίροι) από τα οποία 10 εργαζόμενοι της Εταιρίας Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας (φορέας υλοποίησης).Επίσης, προσωπικό και εθελοντές της ΕΚΨ&ΨΥ συμμετείχαν και υποστήριξαν συγκεκριμένες δράσεις του προγράμματος, γεγονός που οδήγησε σε μια σημαντική αλλαγή νοοτροπίας και αναγνώρισης της σημασίας των δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία.

Βασικός τόπος δράσης ήταν η Αθήνα αναπτύσσοντας, ωστόσο, δράσεις και στην περιφέρεια μέσω τηλεφωνικής υποστήριξης ή χρήσης διαδικτυακής ενημερωτικής πλατφόρμας.

Παραγόμενο έργο: η αντιμετώπιση των εμποδίων στη διαχείριση των περιστατικών παραβίασης δικαιωμάτων ψυχικής υγείας, η ενημέρωση και παροχή συμβουλευτικής και νομικής υποστήριξης/κατεύθυνσης, η στοχευμένη εκπαίδευση, η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινότητας (πολιτών και φορέων).

 

Αποτελέσματα:  καλύτερη προώθηση, πρόληψη και θεραπεία της ψυχικής υγείας μέσω της αποτελεσματικότερης χρήσης διαθέσιμων κοινοτικών πόρων, πιο λογική χρήση και αποσυμφόρηση υφιστάμενων υπηρεσιών, πιο αποδοτική συνεργασία μεταξύ πρωτοβουλιών και φορέων κοινωνικής αλληλεγγύης και των επίσημων υπηρεσιών (δημόσιος τομέας και Κοινωνία των Πολιτών), κινητοποίηση και ενεργός συμμετοχή φορέων της ΚτΠ στην προσπάθεια. Ενδεικτικό του ευρύτερου κοινωνικού αντικτύπου του προγράμματος είναι το γεγονός ότι τον Οκτώβριο του 2017 επιλέχθηκε και παρουσιάστηκε στο εγχειρίδιο «Καλές Πρακτικές για την Ψυχική Υγεία και την Ευημερία στην Ευρώπη” που είναι μέρος του προγράμματος “EU Compass Action on Mental Health and Well-being” που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

 

Ο αντίκτυπος του προγράμματος συνοψίζεται στα εξής: εξάλειψη εμποδίων και διευκόλυνση ισότιμης πρόσβασης σε υπηρεσίες που θέτουν τη βάση για ουσιαστική κοινωνική ενσωμάτωση των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας. Επίσης, ανάπτυξη και πρόταση καλών πρακτικών (best practices) στην προώθηση των δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία.

 

Το πρόγραμμα σε αριθμούς

319 υποθέσεις έλαβαν υποστήριξη/συμβουλευτική και καθοδήγηση

6 σεμινάρια-394 εκπαιδευόμενοι

20.000 επισκέπτες στην ιστοσελίδα του προγράμματος

1.300+ like στη σελίδα του προγράμματος στο fb

1 οδηγός (εγχειρίδιο) για τα δικαιώματα στην ψυχική υγεία

Δεκάδες δημοσιεύματα και αναφορές του Τύπου  

Οι συνέργειες και οι συνεργασίες που προαναφέρθηκαν είχαν σημαντικά οφέλη και για το φορέα μας. Μεταξύ αυτών: κρατήσαμε ψηλά στην ατζέντα μας το θέμα των δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία, ενισχύσαμε την ικανότητα του προσωπικού μας σε σχέση με τα δικαιώματα στην ψυχική υγεία και κατά προέκταση την επάρκειά μας ως εκπαιδευτικός φορέας και εκπαιδεύσαμε τρίτους (π.χ. επαγγελματίες ψυχικής υγείας, αστυνομικοί κ.α.), χτίσαμε ένα σημαντικό δίκτυο με άλλες οργανώσεις της ΚτΠ και θεσμικούς φορείς (υπουργεία) που μας επέτρεψε να προωθήσουμε πολυαναμενόμενες αλλαγές ζωτικής σημασίας στον τομέα των δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία. Επίσης, οι συνεργασίες που αναπτύξαμε μέσω του προγράμματος μας βοήθησαν να ενισχύσουμε τις πολυετείς προσπάθειες που κάναμε μεμονωμένα για την προώθηση των δικαιωμάτων στην ψυχική υγεία και να ενισχύσουμε τη φωνή των ασθενών μας αλλά και των ωφελούμενων άλλων φορέων φέρνοντας στο προσκήνιο το ζήτημα της προάσπισης των δικαιωμάτων τους.